به گزارش مجله خبری نگار، افراد مبتلا به آلکالوز ممکن است علائمی همچون تحریک پذیری، گرفتگی یا اسپاسم عضلانی را تجربه کنند. طبیعی است این وضعیت هر چه زودتر تشخیص داده و درمان شود نتایج بهتری حاصل خواهد شد.
در ادامه قصد داریم درباره آلکالوز و علل، علائم و روشهای درمان آن صحبت کنیم.
خون از اسیدها و بازها (قلیایی ها) تشکیل شده است که سطح آنها در خون با مقیاس pH اندازه گیری میشود و حفظ تعادل صحیح بین آنها از اهمیت زیادی برخوردار است تا جایی که حتی یک تغییر جزئی میتواند مشکلات سلامتی به دنبال داشته باشد.
در حالت طبیعی خون خاصیت اسیدی کمی بیشتر از قلیایی دارد، اما گاهی ممکن است بدن به دلایل مختلف دارای سطح قلیایی بیشتری شود که به آن آلکالوز میگویند.
آلکالوز انواع مختلف دارد و از جمله علل ایجاد کننده آن میتوان به وجود بیش از حد بی کربنات در خون یا از دست دادن اسید از خون (آلکالوز متابولیک) یا سطح پایین دی اکسید کربن در خون به دلیل تنفس سریع یا عمیق (آلکالوز تنفسی) و ... اشاره کرد.
این وضعیت ممکن است نتیجه سایر بیماریهای زمینهای مانند سطح پایین پتاسیم یا هیپوکالمی نیز باشد.
به طور کلی ۴ نوع اصلی آلکالوز وجود دارد که عبارتند از:
آلکالوز تنفسی زمانی رخ میدهد که دی اکسید کربن کافی در جریان خون وجود نداشته باشد. این مسئله اغلب به دلایل زیر ایجاد میشود:
*هایپرونتیلیشن (تهویه ریه بیش از حد) که معمولا همراه با اضطراب رخ میدهد
*تب شدید
*کمبود اکسیژن
*مسمومیت با سالیسیلات
*قرار گرفتن در ارتفاعات بالا
*بیماری کبد
*بیماری ریوی
آلکالوز متابولیک زمانی ایجاد میشود که بدن مقدار بیش از حد اسید از دست بدهد یا بیش از حد باز تولید کند. این مسئله را میتوان به موارد زیر نسبت داد:
*استفراغ بیش از حد که باعث از بین رفتن الکترولیت میشود
*استفاده بیش از حد از دیورتیکها
*بیماری آدرنال
*از دست دادن زیاد پتاسیم یا سدیم در مدت زمان کوتاه
*آنتی اسیدها
*بلعیدن تصادفی بی کربنات که در جوش شیرین یافت میشود
*ملینها
*سوء مصرف الکل
آلکالوز هیپوکلرمیک زمانی رخ میدهد که مقدار قابل توجهی از کلرید موجود در بدن کاهش پیدا کند. این مسئله میتواند به دلیل استفراغ یا تعریق طولانی مدت باشد.
لازم به ذکر است کلرید یک ماده شیمیایی مهم است که برای حفظ تعادل در مایعات بدن مورد نیاز است و بخش مهمی از مایعات گوارشی بدن را تشکیل میدهد.
آلکالوز هیپوکالمیک زمانی رخ میدهد که بدن فاقد مقدار طبیعی پتاسیم معدنی باشد.
بدن در حالت عادی پتاسیم مورد نیاز خود را از مواد غذایی دریافت میکند، اما عدم مصرف کافی آنها به ندرت میتواند به کمبود پتاسیم منجر شود.
برخی علل اصلی این عارضه شامل بیماریهای کلیوی، تعریق زیاد و اسهال میباشد. ناگفته نماند پتاسیم برای عملکرد مناسب در اندامهای زیر ضروری است:
*قلب
*کلیهها
*ماهیچهها
*سیستم عصبی
*دستگاه گوارش
علائم آلکالوز میتواند متفاوت باشد. در مراحل اولیه بیماری ممکن است موارد زیر تجربه شود:
*حالت تهوع
*بی حسی
*اسپاسم و انقباض عضلانی طولانی مدت
*لرزش دست
در صورتی که آلکالوز بلافصله درمان نشود میتواند علائم شدیدی به دنبال داشته باشد که حتی ممکن است به شوک یا کما منجر شود.
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر لازم است با اورژانس تماس گرفته یا به نزدیکترین اورژانس مراجعه شود:
*سرگیجه
*مشکل در تنفس
*گیجی
*کند ذهنی
*کما
علائم آلکالوز تا حد زیادی به بیماریهای دیگر شباهت دارد و بسیار مهم است افراد در منزل اقدام به تشخیص و درمان خودسرانه آن نکنند.
پزشک برای تشخیص این وضعیت ابتدا در مورد سابقه پزشکی و علائمی که فرد تجربه کرده سوالاتی میپرسد و آزمایشهایی برای رد سایر بیماریهای احتمالی تجویز میکند.
برخی از این آزمایشها عبارتند از:
*آزمایش ادرار
*آزمایش سطح pH ادرار
*پانل متابولیک پایه
*تجزیه و تحلیل گاز خون شریانی
گفته شده سطح pH خون در حالت طبیعی بین ۷.۳۵ تا ۷.۴۵ میباشد و سطح pH بالاتر از ۷.۴۵ میتواند نشانه آلکالوز باشد.
ممکن است پزشک برای تشخیص، سطح دی اکسید کربن و اکسیژن خون را نیز بررسی کند تا وجود مشکلات تنفسی رد شود.
برنامه درمانی به علت بروز آلکالوز در فرد بستگی دارد.
در آلکالوز تنفسی لازم است سطح دی اکسید کربن به حالت عادی برگردد. اگر فرد در اثر اضطراب دچار تنفس سریع شده باشد، معمولا تنفس آرام و عمیق میتواند علائم را بهبود بخشد و سطح اکسیژن را تنظیم کند. اگر نتایج آزمایشها نشان دهنده سطح اکسیژن پایین باشد میتوان از طریق ماسک، اکسیژن دریافتی ریهها را افزایش داد.
اگر فرد به دلیل درد دچار تنفس سریع شده باشد، احتمالا با درمان درد سرعت تنفس به حالت عادی برگشته و علائم بهبود پیدا میکند، اما در مواردی که این وضعیت ناشی از دست دادن مواد شیمیایی مانند کلرید یا پتاسیم باشد معمولا داروها یا مکملهایی برای جبران این مواد شیمیایی تجویز میشوند.
آلکالوز در برخی موارد از عدم تعادل الکترولیتها نشات میگیرد که ممکن است با نوشیدن مقدار زیاد مایعات یا نوشیدنیهای حاوی الکترولیت بر طرف شود. در صورتی که این وضعیت شدید باشد لازم است فرد در بیمارستان بستری شود.
خوشبختانه آلکالوز در اکثر موارد بعد از شروع درمان بهبود پیدا میکند.
توجه به وضعیت سلامتی، رژیم غذایی سالم و هیدراته ماندن خطر ابتلا به آلکالوز را کاهش میدهد.
مصرف مواد غذایی سرشار از مواد مغذی و پتاسیم نیز میتواند به مقابله با کمبود الکترولیتهای بدن کمک کند. این مواد در درجه اول در میوهها و سبزیجات و همچنین برخی مواد غذایی دیگر از جمله موارد زیر یافت میشوند:
*هویج
*موز
*شیر
*لوبیا
*اسفناج
*سبوس
برخی اقدامات لازم برای پیشگیری از کم آبی بدن عبارتند از:
*نوشیدن ۸ تا ۱۰ لیوان آب در روز
*نوشیدن آب قبل، حین و بعد از ورزش
*مصرف نوشیدنیهای جایگزین الکترولیت برای تمرینات شدید
*اجتناب از نوشابه یا آب میوههای دارای قند بالا که میتوانند کم آبی بدن را تشدید کنند
*محدود کردن مصرف کافئین که در نوشابه، چای و قهوه وجود دارد
توجه داشته باشید در صورت احساس تشنگی، بدن شما دچار کم آبی شده است.
اگر بدن مقدار زیادی از الکترولیت هایش را از دست بدهد ممکن است کم آبی به سرعت ایجاد شود. این مسئله میتواند در اثر استفراغ کردن ناشی از آنفلوآنزا نیز رخ دهد. اگر نمیتوانید مواد غذایی سرشار از پتاسیم را در معده خود نگه دارید لازم است مایعات کافی مانند آب، نوشیدنیهای ورزشی و سوپهای حاوی آب گوشت مصرف کنید.
چشم انداز آلکالوز به سرعت تشخیص آن بستگی دارد و هر چه بیماری سریعتر درمان شود نتیجه آن بهتر خواهد بود.
لازم به ذکر است آلکالوز ناشی از بیماریهای کلیوی فعلی ممکن است قابل پیشگیری نباشد. همچنین مهم است بعد از تشخیص، تمام دستورات پزشک به دقت انجام شود.
منبع:سومیتا